logo

Arxiu/ARXIU 2006/ENTREVISTES 2006/


Transcribed podcasts: 1373
Time transcribed: 19d 14h 46m 14s

Unknown channel type

This graph shows how many times the word ______ has been mentioned throughout the history of the program.

Exactament un quart d'onze.
S'hem situats als jardins del Camp de Mart.
Aquest divendres a la tarda comencen el gruix d'activitat
del segon cap de setmana de Tarra Coviva, un cap de setmana d'infart.
El primer va ser espectacular, el segon, doncs, vaja,
és senzillament desbordant.
És impossible donar l'abast poder seguir les diferents activitats
ubicades en diferents centres de la ciutat.
Hi ha 8 o 9 escenaris diferents.
Nosaltres ens hem situat avui, aquest divendres,
en una del que podríem anomenar base d'operacions.
Aquí s'hi concentraran la majoria dels grups de reconstrucció
que venen de fora a Tarragona.
Divendres passat parlàvem amb alguns dels grups,
d'entitats, d'empreses de la ciutat.
Avui volem donar cabuda, volem donar veu a grups.
Alguns que venen per novetat per primera vegada en guany,
altres que ja són veterans d'aquesta festa que és a Tarra Coviva.
Ens acompanyen en aquest moment en aquest estudi
que hem organitat aquí als jardins del Camp de Mart.
en Jordi Morell. Jordi, què tal? Molt bon dia.
Ell és arqueòleg i responsable del grup Iber Calafell,
un veterà de Tarra Coviva.
Ara ho comentàvem des del primer any, no?
Sí, sí, sí. El primer any vam venir
i vam muntar un estand de la Ciutadella.
I arrel de parlar amb els organitzadors
va sorgir la idea de muntar l'equip de reconstrucció
i el segon any ja va venir l'equip.
És a dir, som... des que es va parir.
I ens acompanyen també Alberto Santamaría.
Alberto, què tal? Com està?
Hola, buenos días.
Alberto és el president de la Asociació Cultural Celtiberica Tierra Quemada,
de Numancia, que també tenéis ja un par de anys de experiència.
Un par de anys de experiència, no?
Nunca es suficiente, encima, con ganas de intentar superarlo, no?
O mejorarnos.
A ver, si hablamos en castellano, si te parece, Jordi,
para que Alberto también se pueda incorporar cuando quiera en la charla.
Iber Calafell, Grupo de Reconstrucción, hace muchos años,
y cada día más, no?
Sí, esto es como decía él, quiere más experiencia, es como una droga.
Siempre quieres más, no?
Quieres más y ya hasta lo que hiciste al principio ya te aburre
y quieres otra cosa, para acercarte más a la gente, que es la finalidad, no?
Acercar la cultura, bueno, desde mi punto de vista, el mundo ibérico, al gran público.
¿Qué podrá ver este fin de semana la gente que se aproxime hasta aquí?
¿Qué podrá ver ese fin de semana la gente?
A ver, por parte de nuestro equipo de reconstrucción,
nosotros cada año intentamos ampliar una escenificación nueva.
Entonces, bueno, presentamos desde cómo era el ritual de incineración ibérico
a las desigualdades sociales en el mundo ibérico,
un espectáculo que le decimos desigualdades sociales,
pero es hombre rico, hombre pobre,
y otra de cómo sería un intercambio comercial en esa época.
Un intercambio, bueno, totalmente injusto, no?
A cambio de materias primas, productos exóticos.
Alberto, también, no sé si desde el punto de vista temporal,
¿en qué época os situaríais? ¿Más o menos la misma?
Nosotros en el siglo II antes de Cristo.
Nosotros, bueno, abarcamos desde el sexto hasta el I antes de Cristo.
¿Qué habéis traído? Bueno, físicamente habéis traído un camión inmenso
que se está descargando en estos momentos.
No sé si els oyentes poden captar el sudafons de las guas,
els diferents camions, el tràfeg de la naiva y venir,
pero ¿qué habéis traído? ¿Qué nos ofreceréis?
Bueno, en principio se va a establecer un pequeño poblado celtibérico
y lo que ofrecemos a la gente es, bueno, pues ver los modos de vida de los celtíberos,
o de la antigüedad, en cierta manera, porque tampoco diferían mucho,
ni han diferido mucho a lo largo del tiempo, pues quizás vamos a hablar de todo lo que son
labores artesanales, prácticamente han sido las mismas hasta principios del siglo XIX.
No diferían ni nutillajes ni herramientas, incluso a material del siglo XX,
pues mucho material es prácticamente similar.
Ofrecerlo de una forma amable a través del tiempo, un formato, digamos,
que resulte atractivo y una explicación puesto por puesto.
Pues podemos ver desde molinos, telares, fragua, fundición, adobe,
todos son las labores de artesanía, igual que a su vez, pues podemos,
luego hacemos un espectáculo didáctico en el que explicamos los modos de vida
y la lección de un caudillo nomantino.
Segunda, tercera participación en Tarracoviva, una dentro de la fira de museos, ¿no?
Otro de los clásicos que cada vez es más grande, la carpa realmente es impresionante
y ya segundo año, creo, a pie del cañón, ¿no?
Segundo año a pie del cañón, sí.
Digamos que en principio vimos a ver que, muy romano, ¿no?
Viní Bidi Vinci.
Vinimos el primer año a ver qué es lo que se hacía, bueno, ya le llevamos seguimiento al tema, ¿no?
Y teníamos una muy buena relación con la asociación Proyecto Fénix,
que ha participado incluso ahí en Garray con nosotros en las guerras que hacemos en Numancia.
Ya hablaremos de la fiesta que montáis en Garray, que es de las buenas.
Entonces, bueno, pues vinimos a ver realmente cómo podíamos encajar nuestra experiencia,
o qué podíamos aportar en una feria del renombre de Tarracoviva.
Y, bueno, pues una vez que lo tuvimos claro, pues solicitamos participar, ¿no?
Y ha encajado, ha gustado mucho tanto a la gente de la asociación como pensamos que a la gente de aquí de Tarraco, ¿no?
Eduardo Guillem, buenos días.
Buenos días.
¿Qué tal, cómo estamos?
Acelerado.
Acelerado, acelerado.
O sea, el proceso de montaje tiene esas cosas.
El Eduardo, ella es el promotor del grupo Atenea Promacos, desde Zaragoza.
Primer año que venís, ¿no?
Sí, yo había estado de visitante, pero es el primer año que intervenimos.
¿Nervios, mucho caos organizativo?
Bueno, siempre aquí o en cualquier otro sitio tienes nervios porque como los miembros del grupo son cada uno de un sitio diferente,
de Zaragoza, de Sagunto, Barcelona, Tarragona, pues tratas de no improvisar,
pero al final siempre hay que ir sobre la marcha, reorganizar.
¿Qué harán los griegos en Tarragona?
¿Qué queréis?
¿Qué harán?
Bueno, básicamente va a ser un poco una introducción sobre la época en concreto que tocamos,
porque bueno, pues como hoy en día, pues los griegos o como en época romana tuvieron muchas épocas,
hay que centrarse en una, explicar un poco esa época, explicar de qué sociedad,
a partir de qué clases sociales se formaban los guerreros, cómo actuaban, cómo eran los equipos
y todo esto ilustrado por unos cuantos figurantes.
Es un poco una introducción de una forma un poco vistosa a todo este mundo de la cultura clásica o preclásica
que bueno, nos ha llegado a nosotros a través de Roma.
Este año, Eduardo participa activamente en Tarracoviva, otros años habías estado como espectador.
Desde Tarracoviva, desde fuera, desde el simple punto de vista de un espectador, de un visitante,
cómo se ve Tarracoviva y cómo se valora. ¿Qué opinión os merece?
Hombre, yo saqué muy buena impresión cuando estuve y es el prototipo de, se llamarle festival
o de jornadas históricas que querría haber hechas en más lugares, obviamente claro.
No hace falta peloteo, podéis decir lo que queráis.
Lo digo porque bueno, pasa a otros sitios y obviamente a lo mejor son sitios más pequeños,
no tienen a lo mejor el apoyo de un museo como el de Tarragona y claro, pues es todo mucho más de andar por casa.
No en todos sitios, pero bueno, algunos cuantos que conozco.
La verdad es que me gustó, no es cuestión de peloteo.
Tenía ganas de venir y cuando, porque este grupo realmente empezó a formarse,
a tomar un poco de forma hace 14 meses.
Entonces teníamos ganas de intervenir porque creíamos que era un buen lugar para darse a conocer,
contactar con más gente y al mismo tiempo que los miembros del grupo que están empezando, rodándose,
pues vean, comparen y aprendan también.
Desde fuera, Alberto, por ejemplo, ¿qué os parece? ¿Qué valoración hacéis desde Tarracoviva?
Cuando lo explicáis, cuando volvéis otra vez a Numancia, a Soria, a Garray, ¿qué explicáis?
Nosotros lo consideramos un referente, un referente de alcance internacional incluso,
y no es un peloteo, es que realmente el esfuerzo hay que reconocerlo,
y el trabajo y sobre todo los resultados, ¿no?
Si nos vamos con esas conclusiones porque se hace un buen trabajo,
obviamente entiendo que para vosotros, vosotros sois los que seáis más autocríticos, ¿no?
Y veáis vuestras...
Es lo que pasa siempre, que se valora poco en casa el trabajo, ¿no?
Sí, pero bueno, pero en cierta manera también tiene su parte positiva, ¿no?
El que cada uno intente tener un afán de superación, ¿no?
Dentro de la hora de hacer unas actividades.
La sensación que transmite es una sensación de...
Bueno, es real, ¿no?
Una sensación de seriedad, de bien hacer las cosas, ¿no?
O por lo menos intentarlo, y el momento yo creo que es que funciona,
y os sale el formato, es perfecto, ¿eh?
Chardias ha sido testimonio de excepción casi de toda esta evolución a lo largo de esos ocho años.
¿Cómo lo valoras?
Cada vez ha ido encrechendo.
Yo también es esto, ¿no?
Tengo estos dos semáforos, un semáforo rojo y uno azul, para Tárrago Viva.
El azul verde.
El verde es que, bueno, nos tengan en cuenta a las culturas proto-históricas,
a las pre-romanas, digamos, ¿no?
Y eso ayuda mucho a poder explicarnos la sociedad romana después.
Y el rojo es el sol que hace.
Y el calor que pasamos.
Avui encara tenim una mica de sort.
Es veritat que estem a l'ombra, però, escolta, em corre un aire que es agrair.
I firmaríeu, suposo, firmaríais todos que este fin de semana tengamos este clima tan benigno.
Tengamos un poco de airecito.
Porque el domingo a las 12 de mediodía ya sabéis que eso es una tostadora.
Las empresas de agua se forran con nosotros.
Yo he metido un de los celtíberos que tienen más árboles.
A ver, ¿creéis que es indispensable, que es bueno que desde Tárrago viese comida a estas culturas antes,
pre-romanas, para entender lo que decía ahora Jordi, ¿no?
Para entender mejor otros stands, otros grupos, la reconstrucción desde el punto de vista civil o militar,
cómo éramos, cómo eran los romanos en nuestro tiempo.
¿Es indispensable saber cómo eran los griegos, cómo eran los celtas, los tiberianos?
Yo creo que es bueno por varios motivos.
Uno, primero, porque también quizá aporta a lo mejor un poco más de variedad a un tema.
Es como decir, tienes un plato principal de la comida y luego tienes unos entremeses que adornan la comida.
Y luego, pues es verdad, ayudar a entender el entorno que los rodeaba o las culturas previas de las que se nutrieron y de las que tomaron cosas también.
Alberto, hay un tema que el viernes pasado, cuando hablábamos con gente de Tarragona, ya hablamos, estuvimos bastante rato hablando de esto, porque fascina, ¿no?
¿Qué tiene? ¿Por qué fascina tanto? ¿Por qué atrapa tanto todo ese mundo de la historia, de la reconstrucción?
Además, mucha gente, cuando hablan, cuando hablan, cuando hablan, agenda groups de reconstrucción, incide mucho, no nos disfrazamos, hacemos reconstrucción.
Y eso me parece que es un punto que vosotros cuidáis al mínimo detalle y no os cansáis de repetirlo.
Pues es que hay que cuidarlo mucho, porque de cierta manera el formato que se utiliza para la reconstrucción es el mismo que se utiliza, pues no el mismo, muy parecido, desde fuera, que se puede utilizar para el disfraz, ¿no?
Entonces, en cierta manera, mientras tú no das la explicación o cuando la gente no accede a esa explicación del por qué vas así, qué es lo que estás haciendo,
pues a priori el formato es de una persona vestida de algo que no es lo habitual, o sea, un disfraz, ¿no?
Entonces, intentamos no evitarlo, sino explicarlo.
Lo primero, centrar a la gente en decir que no es un disfraz.
Estamos haciendo una reconstrucción y, bueno, y aparte de eso la explicamos, ¿no?
¿El por qué resulta atractiva la reconstrucción?
Pues yo pienso que hay un sueño universal, que es el hacer revivir el pasado, ¿no?
Entonces, todos y cada uno pensamos que alguna vez, o sea, alguna vez hemos cerrado los ojos y nos hemos imaginado cómo era nuestro pasado, ¿no?
Entonces, este tipo de eventos o este tipo de jornadas o el trabajo que realmente estamos haciendo es que esa gente abra los ojos y de repente lo vea, ¿no?
Por lo menos lo intentamos.
Y la gente que participa así como tal, pues en cierta forma también está, por otro lado, vinculada a su pasado, a su historia, a momentos épicos o a partes importantes de su historia.
Y quieras que no, bueno, pues con orgullo, con esa sensibilidad, ¿no?
En cierta manera, pues pretende también mostrarlo, ¿no?, al público.
Eso es un poco lo que puede tener gancho de cara a la gente que participa dentro, ¿no?
Y también es verdad que este tipo de eventos cada vez tiene más gancho a la gente que lo ve, porque cuanto mejor lo transmitas, mejor, ¿no?
Cada vez tiene más gancho, Jordi, y cada vez, me parece, os llaman de más y más sitios, porque tiene más gancho en su tierra, en Calacel, en Soria, en Zaragoza, pero también en otros sitios.
Y este tipo de eventos como Tarracoviva se van multiplicando a su ritmo, pero se van multiplicando en distintos sitios, Jordi.
Sí, porque...
No dais al abasto.
Sí, porque el producto es bueno, es decir, la historia, la historia es apasionante.
Entonces, el cómo la presentes la hará aún más apasionante.
Todas las películas históricas triunfan.
Pero puede ser aburrida también la historia.
Depende cómo la cuentes, lo que comentaba el compañero aquí, ¿no?
Si lo sabes explicar y lo explicas de una forma amena, para eso utilizamos la reconstrucción histórica, no disfraces, entonces es cuando la haces aún más apasionante.
La historia es apasionante, aburrido puede ser el libro o el cómo se explica.
Y nosotros participamos de esta filosofía de intentar explicarla de una forma amena.
Ahora, es muy fácil porque es apasionante.
Todos los que estamos aquí sentados debemos estar unos piraos por la historia, ¿no?
Y la gente que nos viene a ver le transmitimos esta pasión.
Y esto es lo bonito, ¿no?
A Calafel teníamos la ciudad de ella ibérica, a Garray, en Soria.
Bueno, no hace falta explicar qué significa Numancia, el antiguo poblado de Numancia.
Pero, ¿cuál es la vinculación que existe entre Aragón y Grecia?
Yo creo que casi ninguna, salvo algún botijo que llegara con algún comerciante.
Yo siempre bromeo diciendo que como de chico no me compraron el traje de romano, me lo he hecho de mayor.
Y digo de romano porque estoy acostumbrado a que digan, mira, un romano.
Entonces, no lo sé ella.
A mí siempre me ha gustado la historia.
Y yo no sé si es que a lo mejor desde muy pequeño, en una época muy impresionable,
vi alguna de esos peplums cutres que se hacían en los 60.
Las películas italianas de cartón-piedra.
Con seres mitológicos.
Y a lo mejor me impresionó.
Y de una cosa cutre e ingenua puede surgir un buen estímulo para entrar a algo.
Yo no sé cuál sería el motivo, pero cualquier pretexto es bueno para entrar a conocer un mundo tan fascinante como la historia.
Yo, desde luego, tengo pasión por la historia en general y la historia antigua y griega en particular.
Yo, por ejemplo, tengo algún miembro del grupo nuevo que es la típica persona que a lo mejor de historia no tiene ni idea
y no sabe si los romanos eran antes que los griegos o los moros.
Pero le pareció el tema, se metió y a los pocos días me llama, que ya se ha comprado libros sobre Grecia,
costumbres, usos, y se está apoyando el tema, me pide información y dices, pues, ha servido para algo.
Un caso claro de alguien que no tenía una motivación clara y está entrando en la historia
y no solo en el tema de la reconstrucción de los guerreros, que es la parte quizá más negativa,
aunque sea muy vistosa, de la historia.
Nosotros al largo de este cap de semana podremos ver el resultado de mesos, sandanas y años de trabajo,
pero nos gustaría ver si tenemos unos minutos para que nos explicaráis si se puede alguna de las interioridades,
porque, por ejemplo, la búsqueda de materiales, después todo el trabajo que hay, la confección de vestidos,
porque aquí desenganyémonos, hay poco dinero y muchas ganas de hacer las cosas, ¿no?
Y eso implica sacrificar muchas horas del tiempo libre a un único hobby que en muchas ocasiones, Jordi.
Sí, hombre, aquí la ventaja que tenemos es que hablamos de equipo y la gracia es el ser un equipo, ¿no?
No es una persona, entonces siempre el equipo tira y hay buen ambiente y entonces cuando tú estás bajo,
un codazo y venga, y tiras para adelante, ¿no?
Y después, este proceso de investigar, porque divulgar es investigar, es decir,
el objetivo final es poder hacer la recreación, ¿no?
Pero para eso han habido muchos meses de investigación y eso no deja de ser apasionante.
A ver, tu proceso de búsqueda de pieles, de túnicas, de todo esto, buscando libros, comparando, ¿cómo es?
Sí, nosotros dentro de la subdirección tenemos también un comité científico,
tenemos la gran suerte de contar con una persona como el profesor Alfredo Jimeno,
que hay que reconocerle su trabajo,
bajo su labor y su empeño y su ilusión, ¿no?
Bueno, pues nos aporta, nos ayudamos mutuamente en cierta manera lo que es la masa social.
Bueno, va a decir que Garray tiene 300 habitantes y la asociación tiene 350 socios,
o sea, digamos que es todo un pueblo volcado con su pasado, ¿no?
Garray, para la gente que no lo sepa, es un pueblo muy pequeño, justo al lado, 8 kilómetros de Soria.
A 8 kilómetros de Soria, que no estaba la ciudad de Numancia, ¿no?
Sí, sí, porque la gente se pregunta, Numancia, Numancia como tal, ahora mismo no existe.
No existe, no existe, eran las ruinas, las ruinas.
Existen las ruinas, pero...
Ya se encargaron los romanos, ¿no?
Mucha gente busca la ciudad de Numancia y Numancia no existe.
Entonces, bueno, pues contar con un equipo científico o una organización, en cierta manera que sí,
tiene muy marcadas las funciones cada uno y en la combinación, como decía aquí el compañero,
de que lo que se pueda aportar en experiencia en la reconstrucción también valga al mundo científico
para hacer esa famosa arqueología experimental, ¿no?
Sí, sí.
En cierta manera, nosotros hacemos de conejillos de indias.
Venga, pues vamos a ponernos tal y el arqueólogo o el científico observa y estudia y ve si podía ser
o sus historias van en buen camino o hay que dirigirlas, ¿no?
Entonces, saber que a la vez que tú vendes tu historia, vendes símbolo de historia en el caso de Numancia, ¿no?
Porque es una simbología muy fuerte, a su vez estás ayudando a los arqueólogos a que la historia o la cultura celtibérica,
en este caso, vaya más allá y estés aportando algo al trabajo de los científicos,
pues pienso que es uno de los motivos, en cierta manera también, de que el tema tire para adelante, ¿no?
¿Cuesta luego a partir de hacerse un traje?
Pues yo creo que bajo ese concepto bastante menos, ¿no?
Trabajando en equipo, pues uno, se encargan de buscar la lana, de probarla, de...
Me he enterado de uno que hace lanas de unos tejidos lineales o hace tal...
Lo buscamos, lo miramos, pues este no me gusta, este sí me gusta, bueno, y a partir de ahí...
Cuando buscáis lana, ¿buscáis siempre lana cardá o lana de algún tipo?
Totalmente, totalmente, sí, sí, sí.
Y que muchas veces la tenéis que buscar afuera, ¿no?
Sí, fuera y muchas veces terminar de hacer, obviamente, terminar de hacer el proceso artesanalmente,
Claro, y hay que intentar, bueno, intentando hacerlo, pues como se hacía antes, ¿no?
Si es cierto, es imposible vestir a 300 personas o 400 personas que pueden participar en la representación de Garrae
Es imposible hacerlo de una manera de reconstrucción perfecta
Cuando se trata quizás también de una fiesta un poquito más popular, ¿no?
Pero se intenta y la misma gente nos pide cada vez más esa perfección, ¿no?
O sea, quiere acercarse a la perfección
Vamos viendo nuestras propias carencias, ¿no?
Conforme la experiencia, claro
Eduardo, ¿cómo se vive ese proceso?
Ahora que estáis empezando, supongo que aún estáis acabando de completar vuestros objetivos
¿Estáis llamando?
Yo sufriendo porque, bueno, soy el promotor, digamos que soy el que tiene la mayor preparación
El que le toca tirar del carro
Y a veces en estas cosas ves que hay mucha autocomplecencia con lo que se hace
Uno dice, bueno, como me lo he hecho yo, ya está bien
Y se busca la justificación para...
Y hay que luchar mucho contra eso
Y eres consciente al mismo tiempo de que lo que estás haciendo seguramente es mejorable
Cuando no tienes el miedo de que esté equivocado
Pero bueno, de momento tienes que hacerlo
Porque si no empiezas por algo, no haces nunca nada
Si quieres tenerlo todo perfecto y tal como era a la primera
No se movería
Dices, bueno, pues ahora hacemos lo que hacemos
Y cuando podamos, esto lo mejoraremos
Lo cambiaremos
O cuando nos enteremos
Pero si esperamos a tenerlo todo
Nos quedaríamos ahí parados
Entonces, apechugas con ello
Y tienes que estar también a la gente, ¿no?
Jugar con mucha diplomacia también
Porque sobre todo una cosa tan minoritaria como la mía
Y que juegas con gente muy dispersa
Incluso geográficamente
Pues hacerle ver que a lo mejor lo que ha hecho no es así
Y tampoco puedes coger por el cuello
Pero al cabo del tiempo se van dando cuenta
Pues esto voy a ver si lo corrijo
Y dices, bueno, después ya vendrá otra cosa
Y bueno, a veces también ya te atreves hasta a rebatir cosas de artículos escritos por gente
Que sabe mucho de historia
Pero a lo mejor de ese aspecto en concreto
Pues tampoco tiene por qué ser especialista
Y al final tú acabas eligiendo tesis de unos
De unos autores o de otros
Y lo ves por la práctica
De cómo tienes que manejarlo
No sé, un proceso muy largo
Yo creo que no se termina nunca
Una última cuestión
Porque como ya m'ha explicado
Tan en Jordi i l'Eduardo
Como l'Alberto Sanara
En proceso de montaje
De todo el que a partir d'aquesta tarde
Será Tarraco Viva
Pero muchas veces la gente cuando viene Tarraco Viva
Incluso en muchas ocasiones es la imagen de los carteles
Busca reconstrucción militar
Es indudable que hay un magnetismo
Una atracción
La lórica segmentata
La armadura
La cuirasa
Pues tira mucho
Gusta mucho
Toda la reconstrucción
La lucha de los gladiadores italianos
Que vienen cada año
También atraen muchísimo
No sé si sentís un poco
Los hermanos pequeños
Bueno, sí
Un poquito, sí
De hecho, así fue la historia
Lo militar, mal que nos pese
Siempre triunfa
Pregúntale a los de Irak
Alberto
Sí, nosotros en principio
Bueno, entiendo que
Que estamos
También ayudando a
Que la gente entienda el mundo romano
Cuando vino
Cuando los romanos tomaron la
La península
Pues obviamente
Lo que también estamos dando
Es la idea de qué es lo que se encontraron
Y qué es lo que se encontraron
Y qué ha quedado de aquello que encontraron
Realmente
Después de
La salvajada cultural
En cierta manera
Romanización
Alberto, romanización
Vamos a ver
La salvajada cultural
Que hicieron con la cultura indígena
Con la cultura indígena
La cual le anularon una ley
Totalmente
Eso es
Ojo, que también dejaron cosas buenas
Trajeron la romanización
Eso fue la consecuencia
Es como en la vida de Brian
Que sale aquello
Y las clavagueras
Y el vino
Y el...
Claro, entonces
Bueno, se está poniendo
En valor
En dos culturas diferentes
Y yo pienso que
Para entender una
Es necesaria la otra
Para entender la otra
Es necesaria la una
Está clarísimo
Es un poco lo que hacemos
Obviamente
Al gran público
Pues que le tira
Pues los gladiadores
Les pone el ejército
Pan y circo
Como decía
Claro
Entonces sí que es verdad
Que trabajamos
Desde una manera
Quizás más amable
A la vista
Un poquito más de
O distinta puesta en escena
Para compensar
En cierta manera
O hacer atractivo
Lo que...
De lo que no tenemos
¿No?
Que es esa armadura
Esa...
Es que de hecho
La gracia del imperio romano
Era el ejército
Claro
Sí, sí
Era la clave
Que explica
Por qué Roma es Roma
Eduardo
Para cerrar
Para entender
Por qué atrae el tema militar
Yo creo que sencillamente
Porque...
Bueno
En primer lugar
Es muy vistoso
Visualmente es muy vistoso
Y es un poco como decir
¿Por qué gustan las películas de indios?
Si se hicieran películas
Sobre el oeste sin más
Sin pistoleros
Sin indios
Pues...
No se verían
Todos sabemos
Que la guerra es una cosa monstruosa
Que la cultura
Se podría difundir
Exactamente igual
Con comercio
Con intercambio
Pero la historia es la historia
Y hay que estar ahí
Está ahí
No hay...
Hay que entenderla
Aceptarla
Y bueno
Y es lo que yo digo
Simplemente
Buscar un espectáculo
Con el que te lo pasas bien
También hay que decir
Es una forma
Yo a veces digo también
Que juegas
Juegas
Es una diversión
Y de rebote
Sirve para incentivar la historia
Pero vamos
No se trata en ningún momento
De justificar la guerra
Las conquistas
Porque son monstruosas
La romana
La española en América
Todas
Todas son una monstruosidad
Y se construyen culturas
A base de destrozar otras
Se podrían haber conseguido
Posiblemente el mismo efecto
Sin necesidad de las guerras
Pero bueno
Ahí está
Tampoco se puede negar el pasado
Y da pies
Como decir
Podríamos negar
La Ilíada
La Ilíada
Es un gran poema
Hecho sobre una cosa monstruosa
Que es una guerra
No pretendo compararlo
Nuestro con la Ilíada
Pero bueno
Los cuadros de las crucifixiones
Pueden ser maravillosos
Las crucifixiones son horrorosas
Pues viene a ser algo parecido

Camp de Mart
Amb més convidats
Amb més històries